Η πανώλη του 1828 και οι ανατριχιαστικές ομοιότητες…

Νέο αυστηρό lockdown από σήμερα στη χώρα μας, με τα καταστήματα λιανικής να κλείνουν εκ νέου, όπως και οι εκκλησίες, με την εστίαση να πνέει πλέον τα λοίσθια και τις αντιδράσεις να είναι όλο και εντονότερες. Τι είχε συμβεί όμως πριν από 193 χρόνια όταν ο τότε κυβερνήτης της χώρας, Ιωάννης Καποδίστριας, είχε βρεθεί στη δύσκολη θέση να λάβει μέτρα για την αντιμετώπιση της πανδημίας της πανώλης που είχε “χτυπήσει” την Ελλάδα; 

«Αν, περιστάσεως τυχούσης, πόλις τις ή χωρίον είναι ύποπτα λοιμού, συγχρόνως μετά την περιστοίχησίν των υπό υγειονομικής γραμμής, ανάγκη πάσα ληφθώσιν ευθέως τα εξής μέτρα. Υποχρεούνται οι κάτοικοι να μένουν εις τα ίδια. Εμποδίζεται πάσα θρησκευτική τελετή. Δεν σημαίνονται οι κώδωνες».  

Πρόκειται για το άρθρο 285 του νόμου Καποδίστρια με τον οποίο βάζει σε καραντίνα τους κατοίκους του Αργοσαρωνικού, λόγω της πανώλης που ξεκίνησε τον Απρίλιο του 1828 από την Ύδρα και σύντομα επεκτάθηκε στα υπόλοιπα νησιά. Ο κυβερνήτης, έχοντας ιατρικές γνώσεις, αντιλήφθηκε αμέσως τον κίνδυνο και επέβαλε καραντίνα 50 ημερών στους κατοίκους, οι οποίοι αρχικά δέχθηκαν τα μέτρα ευχαριστώντας τον Καποδίστρια.  

Η επιδημία όμως δεν υποχωρούσε, που σημαίνει πως μάλλον εκ των πραγμάτων τα μέτρα δεν τηρούνταν. Ο Καποδίστριας σύντομα αναγκάστηκε να λάβει ακόμη πιο σκληρά μέτρα: Παράταση της καραντίνας και «ζώνες» περιορισμού της νήσου με λέμβους που θα έλεγχαν τον αποκλεισμό της Ύδρας. Τα μέτρα πάλι δεν έπιασαν. Σύντομα η πανώλη μεταφέρθηκε σε Αργολίδα, Σπέτσες, Πόρο, Μέγαρα, Χαλκίδα και Καλάβρυτα, σημαίνοντας συναγερμό.  

Tο ρόλο του επιτετραμμένου για την επιδημία ανέλαβε ο Βιάρος Καποδίστριας, αδελφός του κυβερνήτη, που ταξίδεψε στην Πελοπόννησο και έψαχνε κρούσματα ανά σπίτι, ζητώντας τον κατ’ οίκον περιορισμό! Η οικονομία είχε καταστραφεί και σύντομα άρχισαν οι αντιδράσεις από τον εμπορικό κόσμο, κυρίως των νησιών, που κατηγορούσε την κυβέρνηση για περιορισμό των ελευθεριών και ζητούσε χαλάρωση των μέτρων. Ωστόσο, η επιδημία και πάλι δεν υποχωρούσε.  

Ο Καποδίστριας επέλεξε την υγεία από οτιδήποτε άλλο και είχε στο πλευρό του τον… δικό του Σωτήρη Τσιόδρα. Ζήτησε τη συνδρομή του Ελβετού γιατρού Λουί Αντρέ Γκος, τον οποίο εξουσιοδότησε να κάνει όσα έκρινε εκείνος σωστά ώστε να αναχαιτίσει την πανώλη. Ο Γκος, ο οποίος ήταν από τις μεγαλύτερες ιατρικές προσωπικότητες εκείνης της εποχής, επέβαλε έκτακτα μέτρα, μεταξύ των οποίων το κλείσιμο των καφενείων. Με αυταπάρνηση ο Ελβετός γιατρός που κινδύνευσε και ο ίδιος, συνέβαλε αποφασιστικά στη μείωση των κρουσμάτων και η τότε Ελλάδα πέτυχε να εξαλείψει την επιδημία, που είχε ξεκινήσει τον Απρίλιο, κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Η χαλάρωση όμως των μέτρων έφερε δεύτερο κύμα τον Οκτώβριο, καθώς δεν τηρούνταν τα μέτρα υγιεινής. Τα Καλάβρυτα, ως επίκεντρο της επιδημίας, μπαίνουν σε καραντίνα, με στρατιωτικά σώματα να ελέγχουν την τήρηση των μέτρων. Λόγω της κρατικής μέριμνας, το δεύτερο κύμα περιορίστηκε και τελικά η επιδημία εξαφανίστηκε. Ο Γκος τιμήθηκε από τον Καποδίστρια με τα δικαιώματα του «γνησίου και αυτόχθονος Ποριώτου».  

Διακόσια χρόνια μετά, οι ομοιότητες είναι ανατριχιαστικά ίδιες. Τότε τα κατάφεραν. Δεν μπορούμε εμείς σήμερα, με συνθήκες απείρως πιο ευνοϊκές; Αυτό πρέπει να αναρωτηθούν όσοι διαβάσουν αυτό το κείμενο και να μεταφέρουν όπου μπορούν την ιστορία του Καποδίστρια και του φίλου μας, μέχρι σήμερα, γιατρού Γκος.